Tư vấn trường hợp hạn chế phân chia di sản theo di chúc chung vợ chồng

Thứ nhất, về hạn chế phân chia di sản. Điều 668 Bộ luật dân sự 2005 quy định về hiệu lực của di chúc chung:
"Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm vợ chồng cùng chết".
Căn cứ vào quy định trên, khi bố bạn mất thì em bạn có quyền yêu cầu chia thừa kế. Tuy nhiên, quyền này có thể bị hạn chế theo quy định tại Điều 686 Bộ luật dân sự 2005 về hạn chế phân chia di sản:
"Trong trường hợp yêu cầu chia di sản thừa kế mà việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình thì bên còn sống có quyền yêu cầu Toà án xác định phần di sản mà những người thừa kế được hưởng nhưng chưa cho chia di sản trong một thời hạn nhất định, nhưng không quá ba năm, kể từ thời điểm mở thừa kế; nếu hết thời hạn do Toà án xác định hoặc bên còn sống đã kết hôn với người khác thì những người thừa kế khác có quyền yêu cầu Toà án cho chia di sản thừa kế".
Nếu em bạn kiên quyết chia một phần căn nhà theo di chúc thì mẹ bạn có quyền yêu cầu Tòa án xác định phần di sản mà em bạn được hưởng sau một thời hạn nhất định, nhưng không quá ba năm khi việc chia căn nhà sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của mẹ bạn và gia đình bạn. Khi hết thời gian hạn chế hưởng di sản, em bạn mới có được chia thừa kế theo di chúc.
Thứ hai, về việc hủy bỏ di chúc. Điều 664 Bộ luật dân sự 2005 quy định sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung của vợ chồng:
"1. Vợ, chồng có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, huỷ bỏ di chúc chung bất cứ lúc nào.
2. Khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, huỷ bỏ di chúc chung thì phải được sự đồng ý của người kia; nếu một người đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình".
Như vậy, việc hủy di chúc chỉ thực hiện khi cả bố và mẹ bạn đều đồng ý. Khi bố bạn đã mất thì mẹ bạn không được hủy di chúc chung. Bạn hoặc mẹ bạn có thể yêu cầu tòa án xem xét hiệu lực của di chúc nếu vi phạm những điều kiện để di chúc được coi là hợp pháp, được quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự 2005:
"1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;
b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực".

Khuyến nghị: