Thẩm quyền dân sự của tòa án theo loại việc là thẩm quyền của tòa án trong việc thụ lý giải quyết các vụ việc theo thủ tục tố tụng dân sự.
1- Cơ sở xác định những loại việc thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án
Thẩm quyền dân sự của tòa án theo loại việc là thẩm quyền của tòa án trong việc thụ lý giải quyết các vụ việc theo thủ tục tố tụng dân sự. Theo Điều 102 Hiến pháp năm 2013, Điều 2 Luật tổ chức tòa án nhân dân năm 2014, Điều 1 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì toà án có thẩm quyền giải quyết các vụ án và các việc về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Thẩm quyền theo loại việc của toà án phân định thẩm quyền của toà án với thẩm quyền của các cơ quan, tổ chức khác trong việc giải quyết các vấn đề nảy sinh trong đời sống xã hội; phân định thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết các loại việc theo thủ tục tố tụng dân sự với thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết các loại việc theo thủ tục tố tụng hình sự và tố tụng hành chính.
Việc xác định thẩm quyền của tòa án theo loại thủ tục tố tụng nào phải căn cứ vào tính chất của loại quan hệ pháp luật nội dung mà toà án cần giải quyết. Thông thường, các nhóm quan hệ pháp luật nội dung có cùng tính chất sẽ được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật của từng ngành luật nội dung riêng biệt. Chẳng hạn, các quan hệ pháp luật hình sự được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật của ngành luật hình sự, các quan hệ pháp luật hành chính được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật của ngành luật hành chính, các quan hệ pháp luật dân sự được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật của ngành luật dân sự V.V.. Các vụ việc phát sinh từ các quan hệ pháp luật nội dung có cùng tính chất này sẽ thuộc thẩm quyền của tòa án theo các thủ tục tố tụng tương ứng như thủ tục tố tụng hình sự, tố tụng hành chính và tố tụng dân sự.
Ở Việt Nam, các quan hệ phát sinh trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, hôn nhân và gia đình được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật khác nhau như Bộ luật dân sự,Bộ luật lao động,Luật thương mại, Luật hôn nhân và gia đình V.V.. Tuy nhiên, các quan hệ pháp luật này đều có cùng tính chất là các quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân được hình thành trên cơ sở bình đẳng, tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận và tự định đoạt của các chủ thể. Do vậy, các tranh chấp phát sinh từ các quan hệ pháp luật này phải thuộc thẩm quyền dân sự của toà án, được giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự. Đổi với các vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật hình sự, quan hệ pháp luật hành chính thì không thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án vì chúng không có cùng tính chất với các quan hệ trên.
Xét về nguyên tắc, những vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động sẽ thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án theo thủ tục tố tụng dân sự. Do vậy, đối với những việc phát sinh từ quan hệ pháp luật này chưa được Bộ luật tố tụng dân sự quy định thuộc thẩm quyền của toà án thì cần được quy định bổ sung trong các văn bản pháp luật khác để tránh tình trạng vụ việc nảy sinh trên thực tế nhưng không được cơ quan nào giải quyết. Tuy nhiên, căn cứ vào những đặc thù của một sổ loại tranh chấp cũng như yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp đó mà pháp luật có những quy định mang tính ngoại lệ trong việc xác định thẩm quyền dân sự của tòa án. Ví dụ: Đổi với các yêu cầu về giải quyết phá sản doanh nghiệp không thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án.
Ngoài ra, trong một số trường hợp để giảm bớt áp lực về công việc của ngành toà án, đồng thời xuất phát từ những yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp và tính chất của vụ việc cần được giải quyết v.v. pháp luật quy định toà án chỉ có thẩm quyền giải quyết sau khi vụ việc đã được các cơ quan, tổ chức khác giải quyết trước hoặc đương sự đã yêu cầu nhưng cơ quan, tổ chức có thẩm quyền không giải quyết trong thời hạn do pháp luật quy định. Ví dụ: Đổi với một số tranh chấp quyền sử dụng đất, toà án chỉ có thẩm quyền giải quyết khi đã được hòa giải tại uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc đổi với một số tranh chấp về lao động thì toà án chỉ có thẩm quyền giải quyết sau khi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đã tiến hành hòa giải hoặc không giải quyết trong thời hạn do pháp luật quy định V.V..
Cơ sở xác định những loại việc thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án
2- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
[a] Bài viết Cơ sở xác định những loại việc thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
[b] Bài viết Cơ sở xác định những loại việc thuộc thẩm quyền dân sự của tòa án có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: [email protected].
Bình luận