Luật Trách nhiệm về bồi thường nhà nước năm 2017 đã sửa đổi toàn diện quy định về khôi phục danh dự cho người bị thiệt hại theo hướng quy định cụ thể hình thức tiến hành phục hồi danh dự, thủ tục, thời hạn thực hiện tổ chức trực tiếp xin lỗi cải chính công khai cụ thể:
Thứ nhất, về đối tượng phục hồi danh dự:
Theo quy định tại khoản 1 Điều 51 Luật TNBTCNN năm 2009 quy định: “Người bị thiệt hại quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 26 của Luật này hoặc người đại diện hợp pháp của họ có quyền yêu cầu khôi phục danh dự trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày quyết định giải quyết bồi thường có hiệu lực pháp luật".
Khoản 1,2 và 3 Điều 26 của Luật TNBTCNN năm 2009 thì việc phục hồi danh dự chỉ được áp dụng đối với các trường hợp người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự. Luật TNBTCNN năm 2017 đã mở rộng đối tượng được phục hồi danh dự, bao gồm: người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự và các trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc trái pháp luật.
Việc mở rộng đối tượng được phục hồi danh dự là rất hợp lý. Trên thực tế, đối với những người bị hại trong các trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc trái pháp luật, họ cũng phải chịu rất nhiều hậu quả to lớn, không chỉ về vật chất mà cả tinh thần, do đó việc phục hồi danh dự đối với các đối tượng này là vô cùng cần thiết.
Thứ hai, về hình thức phục hồi danh dự
Luật TNBTCNN năm 2017 quy định rõ các hình thức phục hồi danh dự tương ứng với từng đối tượng được bồi thường, cụ thể:
Việc phục hồi danh dự đối với người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng Hình sự được thực hiện bằng các hình thức sau đây:
+ Trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai tại nơi cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc tại nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại;
+ Đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
Việc phục hồi danh dự đối với cá nhân là người bị thiệt hại trong trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc được thực hiện bằng hình thức đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
Luật TNBTCNN năm 2009 cũng có quy định về hình thức thực hiện việc xin lỗi, cải chính công khai tại khoản 3 Điều 51 Luật TNBTCNN 2009, tuy nhiên chưa thực sự cụ thể. So với quy định cũ, quy định mới đã có những tiến bộ rõ rệt, cụ thể hơn về các hình thức phục hồi danh dự cho người bị hại. Luật TNBTCNN năm 2017 đã cụ thể hóa từng đối tượng bồi thường, đối với cá nhân và pháp nhân thương mại trong hai lĩnh vực bồi thường: Tố tụng hình sự và đối với người bị thiệt hại trong trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 51 Luật TNBTCNN năm 2009 quy định: “Người bị thiệt hại quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 26 của Luật này hoặc người đại diện hợp pháp của họ có quyền yêu cầu khôi phục danh dự trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày quyết định giải quyết bồi thường có hiệu lực pháp luật".
Khoản 1,2 và 3 Điều 26 của Luật TNBTCNN năm 2009 thì việc phục hồi danh dự chỉ được áp dụng đối với các trường hợp người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự. Luật TNBTCNN năm 2017 đã mở rộng đối tượng được phục hồi danh dự, bao gồm: người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự và các trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc trái pháp luật.
Việc mở rộng đối tượng được phục hồi danh dự là rất hợp lý. Trên thực tế, đối với những người bị hại trong các trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc trái pháp luật, họ cũng phải chịu rất nhiều hậu quả to lớn, không chỉ về vật chất mà cả tinh thần, do đó việc phục hồi danh dự đối với các đối tượng này là vô cùng cần thiết.
Thứ hai, về hình thức phục hồi danh dự
Luật TNBTCNN năm 2017 quy định rõ các hình thức phục hồi danh dự tương ứng với từng đối tượng được bồi thường, cụ thể:
Việc phục hồi danh dự đối với người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng Hình sự được thực hiện bằng các hình thức sau đây:
+ Trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai tại nơi cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc tại nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại;
+ Đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
Việc phục hồi danh dự đối với cá nhân là người bị thiệt hại trong trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc được thực hiện bằng hình thức đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
Luật TNBTCNN năm 2009 cũng có quy định về hình thức thực hiện việc xin lỗi, cải chính công khai tại khoản 3 Điều 51 Luật TNBTCNN 2009, tuy nhiên chưa thực sự cụ thể. So với quy định cũ, quy định mới đã có những tiến bộ rõ rệt, cụ thể hơn về các hình thức phục hồi danh dự cho người bị hại. Luật TNBTCNN năm 2017 đã cụ thể hóa từng đối tượng bồi thường, đối với cá nhân và pháp nhân thương mại trong hai lĩnh vực bồi thường: Tố tụng hình sự và đối với người bị thiệt hại trong trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198
Thứ ba, về việc chủ động phục hồi danh dự
Theo quy định tại khoản 1 Điều 51 Luật TNBTCNN năm 2009, việc khôi phục danh dự được thực hiện theo yêu cầu của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại và được yêu cầu trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày quyết định giải quyết bồi thường có hiệu lực pháp luật.
Luật TNBTCNN năm 2017 đã quy định rất rõ về việc chủ động phục hồi danh dự cho người bị thiệt hại. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường hoặc kể từ ngày có bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho người bị thiệt hại về việc Nhà nước tổ chức thực hiện phục hồi danh dự.
Điều 30 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật”.
Luật mới cũng quy định các trường hợp phát sinh khi người bị thiệt hại đồng ý, không đồng ý với nội dung trong thông báo, người bị hại đề nghị chưa thực hiện phục hồi danh dự, từ chối quyền được phục hồi danh dự và trường hợp người bị thiệt hại chết (khoản 2, 3, 4, 5 Điều 57).
Thứ tư, về trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai
Luật TNBTCNN năm 2017 đã bổ sung 01 Điều mới (Điều 58) quy định về trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai, cụ thể như sau:
Quy định về thời hạn thực hiện là 15 ngày thay cho trước đây là 30 ngày, kể từ ngày nhận được văn bản đồng ý hoặc yêu cầu của người bị thiệt hại về việc phục hồi danh dự.
Quy định rõ trách nhiệm của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại trong việc tổ chức trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai (Thủ trưởng cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại có trách nhiệm tổ chức trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai);
Quy định rõ về thành phần tham gia buổi trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai bao gồm đại diện lãnh đạo các cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan.
Thứ năm, về đăng báo xin lỗi và cải chính công khai
Luật TNBTCNN năm 2017 bổ sung 01 Điều luật mới (Điều 59) quy định về đăng báo xin lỗi và cải chính công khai .Trong đó, quy định về trách nhiệm của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại trong việc đăng báo xin lỗi và cải chính công khai, đồng thời quy định cụ thể về phương thức thực hiện việc đăng tin trên báo xin lỗi và cải chính công khai.
Trước đây Luật TNBTCNN năm 2009 quy định việc xin lỗi, cải chính công khai được thực hiện bằng các hình thức:
+ Trực tiếp xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại có sự tham dự của đại diện chính quyền địa phương nơi người bị thiệt hại cư trú, đại diện của cơ quan nơi người bị thiệt hại làm việc, đại diện của một tổ chức chính trị - xã hội mà người bị thiệt hại là thành viên;
+ Đăng trên một tờ báo trung ương và một tờ báo địa phương trong ba số liên tiếp theo yêu cầu của người bị thiệt hại hoặc đại diện hợp pháp của họ.
Luật TNBTCNN năm 2009 cũng không quy định cụ thể trình tự, thủ tục phục hồi danh dự cho người bị thiệt hại dẫn đến việc tổ chức xin lỗi, cải chính công khai được thực hiện không thống nhất, gây bức xúc cho người bị thiệt hại và dư luận xã hội[25]. Nhằm khắc phục tình trạng trên, nhanh chóng khắc phục một phần tổn thất về tinh thần cho người bị thiệt hại.
Luật TNBTCNN năm 2017 đã có quy định cụ thể và rõ ràng hơn về cách thức thực hiện xin lỗi và cải chính công khai trên báo đối với từng đối tượng và từng trường hợp.
+ Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được văn bản đồng ý hoặc yêu cầu của người bị thiệt hại về việc phục hồi danh dự quy định tại Điều 41 hoặc Điều 57 của Luật này, cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại ở trung ương có trách nhiệm đăng báo xin lỗi và cải chính công khai trên 01 tờ báo trung ương và 01 tờ báo địa phương nơi người bị thiệt hại cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại trong 03 số liên tiếp; đăng tải nội dung xin lỗi và cải chính công khai trên Cổng thông tin điện tử (nếu có) của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại;
+ Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được văn bản đồng ý hoặc yêu cầu của người bị thiệt hại về việc phục hồi danh dự quy định tại Điều 41 hoặc Điều 57 của Luật này, cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại ở địa phương có trách nhiệm đăng báo xin lỗi và cải chính công khai trên 01 tờ báo cấp tỉnh tại địa phương nơi người bị thiệt hại cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại trong 03 số liên tiếp;
Luật cũng bổ sung quy định: Ngay sau khi đăng báo xin lỗi và cải chính công khai, cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại có trách nhiệm gửi tờ báo đó tới người bị thiệt hại và Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người bị thiệt hại cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại để niêm yết công khai tại trụ sở.
Với những quy định rõ ràng như trên, Luật TNBTCNN năm 2017 đã có những đổi mới rất lớn về trình tự thủ tục giải quyết yêu cầu bồi thường của Nhà nước. Khắc phục được những bất cập đang diễn ra trong thực tiễn, đồng thời tạo một cơ sở pháp lý thống nhất chung cho các cơ quan có trách nhiệm giải quyết bồi thường thực hiện. Đảm bảo tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người dân trong việc giải quyết các vụ việc bồi thường.
Luật sư Nguyễn Thị Yến - Trưởng nhóm tư vấn trực tuyến - Công ty Luật TNHH Everest, tổng hợp.
Khuyến nghị:
- Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 19006198, E-mail: [email protected], [email protected].
Bình luận