Phân chia di sản thừa kế không có di chúc

Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Do thông tin bạn cung cấp chưa đầy đủ. Để giải đáp thắc mắc của bạn, chúng tôi phân tích chung theo quy định của pháp luật như sau:

Về nguyên tắc phần tài sản được chia thừa kế là phần tài sản thuộc sở hữu của người đã chết để lại (gọi chung là di sản thừa kế)

+ Về việc anh họ bạn có giấy chứng nhận quyền sử dụng mảnh đất 150m2 là đúng hay sai?

Nghĩa vụ chứng minh việc mua bán, tặng cho hợp pháp phải được cung cấp trước khi đăng kí chuyển giao quyền sử dụng đất. Theo đó, việc anh bạn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mảnh đất 150 m2 đồng nghĩa với việc anh bạn là chủ sở hữu hợp pháp của phần tài sản này. Mảnh đất đó cũng không thuộc di sản thừa kế mà bà bạn để lại.

+ Về phân chia di sản bà bạn để lại

Thứ nhất, việc chia di sản thừa kế, chỉ trong phạm vi phần tài sản thuộc sở hữu của bà bạn

Nếu bà bạn để lại di chúc, việc phân chia tài sản được thực hiện đúng theo pháp luật

Trường hợp bà bạn không để lại di chúc, chỉ nói bằng miệng như thông tin bạn cung cấp ở trên. Thì di chúc bằng miệng của bà bạn chỉ có hiệu lực pháp lý khi đáp ứng các điều kiện sau đây:

Thứ nhất, khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự 2005 quy định: “Trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa do bệnh tật hoặc các nguyên nhân khác mà không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.” Như vậy việc lập di chúc miệng phải trong trường hợp thực sự cấp thiết do bị bệnh tật hay các nguyên nhân khác mà không thể lập được di chúc bằng văn bản.

Thứ hai, khoản 5 Điều 652 quy định: “Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực".

Theo đó di chúc miệng phải có ít nhất hai người làm chứng, người làm chứng không được thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 654 BLDS sau đây:

+ Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;

+ Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;

+ Người chưa đủ mười tám tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự.

Đồng thời, những người làm chứng ngay sau đó phải ghi chép, cùng kí tên hoặc điểm chỉ vào văn bản đó. Trong thời hạn 5 ngày kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng phải đi công chứng, chứng thực di chúc đó.

Nếu đáp ứng các điều kiện trên, di chúc bằng miệng của bà bạn mới có hiệu lực pháp lý, và tài sản được chia theo di chúc này.

Trường hợp bà bạn mất không để lại di chúc giấy, di chúc miệng không đáp ứng đủ các điều kiện trên, được coi là không để lại di chúc. Phần di sản thuộc sở hữu của bà bạn để lại sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.

Khi đó, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm các con của bà sẽ được hưởng phần di sản thừa kế.

Nếu bố bạn đã mất, phần di sản thuộc thừa kế của của bố bạn sẽ được chia theo quy định thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 677 Bộ luật dân sự : “Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.”

Khuyến nghị: