Trên cơ sở quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng, Phòng Sở hữu trí tuệ - Công ty Luật TNHH Everest lưu ý quý Vị một số vấn đề khi sử dụng chính tên, họ của mình làm nhãn hiệu và việc đăng ký bảo hộ các nhãn hiệu này.
Nhiều cá nhân, tổ chức đã lấy chính tên, họ, bút danh của mình để làm nhãn hiệu và đăng ký bảo hộ nhãn hiệu này.
>>>Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198
Trên cơ sở quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng, Phòng Sở hữu trí tuệ - Công ty Luật TNHH Everest lưu ý quý Vị một số vấn đề (dưới đây) khi sử dụng chính tên, họ của mình làm nhãn hiệu và việc đăng ký bảo hộ các nhãn hiệu này.
Một là, quy định của pháp luật về đăng ký nhãn hiệu là tên, họ, bút danh của người.
Quy định của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009 (gọi tắt là Luật Sở hữu trí tuệ):
- Điều kiện chung đối với nhãn hiệu được bảo hộ: Nhãn hiệu được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây: 1- Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều mầu sắc. 2- Có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác" (Điều 72).
- Dấu hiệu không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu: Các dấu hiệu sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu:1- Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với hình quốc kỳ, quốc huy của các nước. 2- Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với biểu tượng, cờ, huy hiệu, tên viết tắt, tên đầy đủ của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp của Việt Nam và tổ chức quốc tế, nếu không được cơ quan, tổ chức đó cho phép.3- Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thật, biệt hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam, của nước ngoài. 4- Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với dấu chứng nhận, dấu kiểm tra, dấu bảo hành của tổ chức quốc tế mà tổ chức đó có yêu cầu không được sử dụng, trừ trường hợp chính tổ chức này đăng ký các dấu đó làm nhãn hiệu chứng nhận.5- Dấu hiệu làm hiểu sai lệch, gây nhầm lẫn hoặc có tính chất lừa dối người tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ, tính năng, công dụng, chất lượng, giá trị hoặc các đặc tính khác của hàng hóa, dịch vụ" (Điều 73).
Căn cứ theo quy định pháp luật nêu trên, nhãn hiệu sẽ được bảo hộ khi nhãn hiệu đó là dấu hiệu nhìn thấy được và có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ. Luật sở hữu trí tuệ không ngăn cản việc đăng ký nhãn hiệu là tên, họ hoặc bút danh của một người. Trường hợp này sẽ được xử lý giống như các nhãn hiệu thông thường khác. Tuy nhiên, khi đăng ký nhãn hiệu là tên, họ mà trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thật, biệt hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam, của nước ngoài thì sẽ không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu.
Các tên thật, biệt hiệu, bút danh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam và của nước ngoài sẽ không được đăng ký là nhãn hiệu. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, pháp luật sở hữu trí tuệ chưa có hướng dẫn đầy đủ, để làm rõ: lãnh tụ là gồm những ai, anh hùng dân tộc trong lịch sử hay còn bao gồm các anh hùng được phong tặng thời nay, anh hùng trong thực tế hay huyền thoại, danh nhân được hiểu là người có tiếng tăm nhưng tiếng tăm đến mức độ nào...
Ví dụ 1: Xí nghiệp Dược phẩm 3/2 tại thành phố Hồ Chí Minh nộp đơn xin đăng ký nhãn hiệu “Hải thượng Lãn ông & hình chân dung Hải thượng Lãn Ông” cho sản phẩm dược của mình. Cơ quan Sở hữu trí tuệ đã từ chối đăng ký đơn này, bởi nhãn hiệu là tên và chân dung của một danh y của Việt Nam. Xí nghiệp Dược phẩm 3/2 sau đó đã nộp đơn khiếu nại cho rằng mình đã sử dụng nhãn hiệu này từ nhiều năm trước và chưa có ai nộp đơn đăng ký nhãn hiệu “Hải thượng Lãn ông" này. Tuy nhiên, Cơ quan Sở hữu trí tuệ đã khẳng định lại nhãn hiệu là tên và chân dung của một danh nhân trong lĩnh vực thuốc chữa bệnh của Việt Nam nên không thuộc phạm vi đối tượng được bảo hộ là nhãn hiệu và cụ thể một doanh nghiệp dược được độc quyền. Ngoài ra, việc Xí nghiệp Dược phẩm 3/2 đã sử dụng nhãn hiệu từ trước cũng không phải là cơ sở để Cục Sở hữu trí tuệ áp dụng các quy định ngoại lệ do đạt được tính phân biệt trong quá trình sử dụng (secondary meaning) như đối với các loại dấu hiệu được áp dụng quy tắc này.
Ví dụ 2: Một doanh nghiệp tại Hà Nội đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu “Phù Đổng Thiên Vương & hình Phù Đổng cưỡi ngựa” cho sản phẩm chè. Cục Sở hữu trí tuệ cũng đã từ chối đăng ký nhãn hiệu “Phù Đổng Thiên Vương & hình Phù Đổng cưỡi ngựa” này, lý do: nhãn hiệu là tên và hình ảnh của một anh hùng dân tộc theo quy định tại khoản 73.3 Điều 73 Luật Sở hữu trí tuệ. Công ty nói trên đã nộp đơn khiếu nại quyết định từ chối, vì cho rằng Phù đổng Thiên vương chỉ là nhân vật nổi tiếng trong thần thoại Việt Nam mà không thể là một anh hùng trong thực tế, do đó đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ cấp đăng ký cho nhãn hiệu “Phù Đổng Thiên Vương & hình Phù Đổng cưỡi ngựa” trên. Tuy nhiên Cục Sở hữu trí tuệ vẫn quyết định từ chối đăng ký cho nhãn hiệu này với lý do: tuy là nhân vật huyền thoại nhưng vẫn là anh hùng dân tộc trong tâm thức của người Việt Nam nên không thể cấp độc quyền sử dụng tên và hình tượng của Phù Đổng Thiên Vương (hoặc Thánh Gióng) cho bất kỳ một đơn vị, tổ chức, cá nhân nào. Trong trường hợp này rõ ràng nổi lên một nhu cầu là cần phải có quy định hoặc giải thích cụ thể phạm trù các khái niệm trong Điều 73 Luật Sở hữu trí tuệ, để thuận lợi cho việc áp dụng và tránh các tranh cãi không đáng có.
Ví dụ 3: Trường hợp tương tự cũng xảy ra với một công ty sản xuất rượu ở Bình Định, khi trong nhãn hiệu của mình, ngoài tên của mình Công ty đã đưa cả chữ Anh hùng Nguyễn Huệ và bức tượng của ông. Cục Sở hữu trí tuệ cũng đã từ chối bảo hộ phần này do áp dụng quy định của Điều 73 Luật Sở hữu trí tuệ. Chủ nhãn hiệu chấp nhận điều này và nhãn hiệu chỉ còn được bảo hộ tên của doanh nghiệp.
Ba là, thực tiễn đăng ký nhãn hiệu là tên, họ, bút danh của người tại Việt Nam.
Thông
thường, các cá nhân, doanh nghiệp thường lấy tên đăng ký thành nhãn
hiệu hơn là lấy họ, ví dụ: Cao Minh - cho dịch vụ may mặc; Thu Hương -
cho sản phẩm bánh, kẹo; Cô Ba - sản phẩm xà phòng thơm; Tuấn - sản phẩm
giày dép...Các tên của người Việt thường hay lấy trong kho từ của tiếng
Việt hay Hán Việt nên việc xem xét khi đăng ký được tiến hành như các
nhãn hiệu chữ bình thường. Rất ít họ được đăng ký riêng biệt làm nhãn
hiệu mà thường kết hợp họ và tên để đăng ký bảo hộ, ví dụ: Phan Thanh
Tòng - cho sản phẩm cơ khí; Nguyễn Luận - dịch vụ nhà thuốc.
Bốn là, một số ví dụ điển hình về tranh chấp nhãn hiệu là tên, họ người tại Việt Nam.
Trong thực tế trường hợp đăng ký tên người với chỉ một từ là không nhiều nhưng cũng gây không ít những vụ kiện tụng kéo dài gây khó khăn cho cơ quan chức năng khi giải quyết.
- Đăng ký nhãn hiệu "Vinh" cho dịch vụ may đo:
Năm
1990, Tiệm may tại Chợ Lớn đăng ký xin tên mình là nhãn hiệu “Vinh” cho
dịch vụ may đo. Xét thấy trước đó chưa ai đăng ký nhãn hiệu này, cũng
như nhãn hiệu không xâm phạm điều khoản nào các quy định về nhãn hiệu,
nên Cơ quan Sở hữu trí tuệ đã cấp đăng ký bảo hộ cho nhãn hiệu này. Sau
khi được cấp Văn bằng Tiệm may Vinh đã nộp đơn khiếu kiện một Tiệm may
Vinh khác ở đường Bùi Viện, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh yêu cầu dỡ bỏ
bảng hiệu “Vinh” vì xâm phạm quyền nhãn hiệu của mình. Tiệm may Vinh -
Bùi Viện cũng làm đơn phản đối vì bản thân chủ cũng tên “Vinh” và đã
kinh doanh nhiều năm trước đó. Sau nhiều tranh luận giữa các bên và tốn
nhiều giấy mực của báo chí, xét thấy tên gọi “Vinh” là khá phổ biến
trong người Việt và việc kinh doanh của hai bên đều ngay tình, Cơ quan
Sở hữu trí tuệ đưa ra quyết định là chấp nhận sự tồn tại và cấp đăng ký
nhãn hiệu cho Tiêm may Vinh - Bùi Viện với điều kiện Tiệm may này phải
trình bày chữ “Vinh” theo kiểu chữ khác và thêm hình sư tử vào nhãn hiệu
để phân biệt được với nhãn hiệu được bảo hộ của Tiệm may Vinh - Chợ
Lớn.
Thực
tế này cũng là một kinh nghiệm tốt cho Cơ quan Sở hữu trí tuệ khi xem
xét một nhãn hiệu chỉ cấu tạo bằng một tên riêng mà tên đó lại rất thông
dụng. Trong trường hợp để tăng tính phân biệt của nhãn hiệu nhằm đạt
được sự bảo hộ bền vững tên đó cần được thêm một yếu tố bổ sung vào nhãn
hiệu hoặc bằng một tên đệm hoặc bằng một dấu hiệu hình.
- Đăng ký nhãn hiệu “Nguyễn Luận” cho dịch vụ mua bán dược phẩm:
Năm 2010, Công ty Dược phẩm Hà Nội nộp đơn xin đăng ký nhãn hiệu “Nguyễn Luận”
cho dịch vụ mua bán dược phẩm (nhóm 35). Sau khi xem xét các Thẩm định
viên nhãn hiệu của Cục sở hữu trí tuệ đã từ chối đăng ký nhãn hiệu này
với lý do nhãn hiệu “Nguyễn Luận” đã được chủ cùng tên sử dụng làm nhãn hiệu cho cửa hàng thuốc của mình nhiều chục năm nay tại Số 3 Tràng Thi, Hà Nội.
Công
ty Dược phẩm Hà Nội đã khiếu nại lên Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ với
lý do nhãn hiệu với tên trên chưa được ai đăng ký và ông chủ cửa hàng
trên cũng không có bất kỳ phản đối nào được nộp lên Cục Sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên với các bằng chứng Cơ quan Sở hữu trí tuệ thu thập được, Cục
trưởng Cục Sở hữu trí tuệ đã bác đơn kiện vì rõ ràng nhãn hiệu xin đăng
ký phải bị từ chối bảo hộ theo quy định tại Điều 74.2 (g) Luật Sở hữu
trí tuệ.
Luật gia Bùi Thị Phượng - Phòng Sở hữu trí tuệ của Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn 1900 6198, tổng hợp
Luật gia Bùi Thị Phượng - Phòng Sở hữu trí tuệ của Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn 1900 6198, tổng hợp
Khuyến nghị:
- Để có ý kiến tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198, hoặc E-mail: [email protected].
- Nội dung bài tư vấn pháp luật sở hữu trí tuệ mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
- Tại thời điểm quý Vị đọc bài viết này, các điều luật chúng tôi viện dẫn có thể đã hết hiệu lực, hoặc đã được sửa đổi, bổ sung; các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.
Bình luận