Theo quy định tại Điều 645 Bộ luật dân sự 2005thì: "Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế..."
Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:
- Đối với phần tài sản thừa kế của mẹ bạn:
Theo quy định tại Điều 645 Bộ luật dân sự 2005thì: "Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế...".
Vì mẹbạnđã mất hơn 10 năm nên hiện nay đã hết thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế, ai đang trực tiếp quản lý sử dụng di sản thừa kế thì sẽ tiếp tục quản lý sử dụng, những người thừa kế khác không còn quyền khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế.Mặt khác do bố bạn không thừa nhận đây là di sản chung chưa chia vì đã làm thủ tục cấp sổ đỏ năm 1995 mang tên bố bạnnên không áp dụng theo khoản2.4Phần I Nghị quyết02/2004/NQ-HĐTP:
"2.4. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế
a) Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết và cần phân biệt như sau:
a.1. Trường hợp có di chúc mà các đồng thừa kế không có tranh chấp và thoả thuận việc chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo di chúc.
a.2. Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế thảo thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo thoả thuận của họ.
a.3. Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.
b) Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo uỷ quyền... thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản".
Căn cứ theo quy định trên, khi đã hết thời hiệu khởi kiện, bạn chỉ có thể khởi kiện chia di sản khi bố bạn đồng ý đây là di sản chung chưa chia. Nhưng do bố bạn đã mất nên bạn không thể chia di sản thừa kế theo phần tài sản của mẹ bạn. Trường hợp cần xác nhận những giấy tờ chứng minh đây là tài sản riêng của bố bạn với mẹ bạn mà không liên quan đến vợ 2.
- Về di chúc miệng của bố bạn: Di chúc có thể được lập bằng văn bản, nếu không lập được di chúc văn bản thì có thể di chúc miệng.Tuy nhiên di chúc miệngđược coi là hợp pháp nếu thỏa mãn những điều kiện nhất định.
Căn cứ theo quy định tại điều 651, 652 bộ luật dân sự thìDi chúc miệng được coi là hợp pháp khi:
– Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc;
– Không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép;
– Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội;
– Hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật;
– Ngườilậpdi chúc miệngthể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất 2 người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.
Nếudi chúc bằng miệng, người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc, phải có 02 người làm chứng,riêng những người sau không được làm chứng:
– Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;
– Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;
– Người chưa đủ mười tám tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự
Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực. Nếu sau ba tháng kể từ thời điểmdi chúc miệngmà người di chúc vẫn còn sống, minh mẫn, sáng suốt thìdi chúc miệngsẽ mặc nhiên bị hủy bỏ (Điều 651 BLDS 2005).
Căn cứ vào thông tin bạn cung cấp thì di chúc miệng mà cha bạn để lại chưa thỏa mãn các yêu cầu về tính hợp pháp của di chúc miệng, do vậy di chúc miệng của bốbạn không hợp pháp và việc chia thừa kế trong trường hợp này sẽ chia theo pháp luật. Tài sản chia thừa kế là mảnh đất mà bố bạn đứng tên một mìnhtrong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Quyền thừa kế sẽ được chia theo pháp luật vì di chúc không hợp pháp. Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 quy định về hàng thừa kế như sau:
"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".
Như vậy, những người được thừa kế đối với mảnh đất này là vợ hai của bố bạn, ông bà nội bạn (nếu còn sống), 3 anh em bạn, con của vợ hai và bố bạn. Mỗi người sẽ được hưởng một phần bằng nhau trên tổng số di sản là mảnh đất còn lại sau khi bán.
Để thực hiện thủ tục tách sổ đỏ với người mua đất kia thì gia đình bạn phải đến tổ chứccông chứng ở địa phươngthực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế, sau đósang tên các đồng thừa kế trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại văn phòng đăng ký đất đai. Sau đó cử ra một người đại diện mà đứng tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đó để thực hiện thủ tụctách sổ đỏ.
Khuyến nghị:
- Để có tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198.
- Nội dung tư vấn pháp luật thừa kế mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
- Các điều luật chúng tôi viện dẫn trong bài viết có thể đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung. Các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, Chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.
Bình luận