Trường hợp bên mua vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng mua bán, bên bán có thể căn cứ vào hợp đồng này và quy định của pháp luật dân sự, thương mại, để yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Hỏi: Gia đình chúng tôi kinh doanh thức ăn chăn nuôi. Người chăn nuôi thường nợ tiền khoảng 03 đến 04 tháng sau mới thanh toán. Khi lấy hàng, họ chỉ ký vào sổ số hàng lấy, số tiền nợ. Nhờ luật sư tư vấn, liệu chúng tôi cần làm thêm giấy tờ, hay hợp đồng nào về mặt pháp luật để người mua đảm bảo sau thời gian 03, 04 tháng sau họ không trả nợ, thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật không? (Vũ Hải Hà - Hà Nội).
Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198
Luật sư Nguyễn Minh Hải - Trưởng phòng Tư vấn doanh nghiệp của Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:
Trong thư, anh chị không nêu rõ, hộ gia đình có đăng ký kinh doanh hay không. Do đó, chúng tôi giả thiết hai trường hợp:
Trường hợp thứ nhất, anh chị có đăng ký kinh doanh theo hình thức hộ kinh doanh.
Liên quan tới giao dịch và công nợ giữa hộ kinh doanh (thương nhân) với khách hàng, chúng tôi trích dẫn một số quy định của Luật Thương mại năm 2005, có liên quan như sau:
- Giải thích từ ngữ:
"Thói quen trong hoạt động thương mại là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng được hình thành và lặp lại nhiều lần trong một thời gian dài giữa các bên, được các bên mặc nhiên thừa nhận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng thương mại" (khoản 3 Điều 3).
"Vi phạm hợp đồng là việc một bên không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ theo thoả thuận giữa các bên hoặc theo quy định của Luật này" (khoản 12 Điều 3).
"Vi phạm hợp đồng là việc một bên không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ theo thoả thuận giữa các bên hoặc theo quy định của Luật này" (khoản 12 Điều 3).
"Vi phạm cơ bản là sự vi phạm hợp đồng của một bên gây thiệt hại cho bên kia đến mức làm cho bên kia không đạt được mục đích của việc giao kết hợp đồng" (khoản 13 Điều 3).
- Hình thức hợp đồng mua bán hàng hoá: "1- Hợp đồng mua bán hàng hoá được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể. 2- Đối với các loại hợp đồng mua bán hàng hoá mà pháp luật quy định phải được lập thành văn bản thì phải tuân theo các quy định đó" (Điều 24).
- Thanh toán: "1- Bên mua có nghĩa vụ thanh toán tiền mua hàng và nhận hàng theo thỏa thuận. 2- Bên mua phải tuân thủ các phương thức thanh toán, thực hiện việc thanh toán theo trình tự, thủ tục đã thỏa thuận và theo quy định của pháp luật. 3- Bên mua vẫn phải thanh toán tiền mua hàng trong trường hợp hàng hoá mất mát, hư hỏng sau thời điểm rủi ro được chuyển từ bên bán sang bên mua, trừ trường hợp mất mát, hư hỏng do lỗi của bên bán gây ra" (Điều 50).
- Hình thức hợp đồng mua bán hàng hoá: "1- Hợp đồng mua bán hàng hoá được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể. 2- Đối với các loại hợp đồng mua bán hàng hoá mà pháp luật quy định phải được lập thành văn bản thì phải tuân theo các quy định đó" (Điều 24).
- Thanh toán: "1- Bên mua có nghĩa vụ thanh toán tiền mua hàng và nhận hàng theo thỏa thuận. 2- Bên mua phải tuân thủ các phương thức thanh toán, thực hiện việc thanh toán theo trình tự, thủ tục đã thỏa thuận và theo quy định của pháp luật. 3- Bên mua vẫn phải thanh toán tiền mua hàng trong trường hợp hàng hoá mất mát, hư hỏng sau thời điểm rủi ro được chuyển từ bên bán sang bên mua, trừ trường hợp mất mát, hư hỏng do lỗi của bên bán gây ra" (Điều 50).
- Ngoài ra, Luật Thương mại năm 2005 có quy định chi tiết các vấn đề khác của về mua bán hàng hóa tại Chương II.
- Thời hiệu khởi kiện: "Thời hiệu khởi kiện áp dụng đối với các tranh chấp thương mại là hai năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, trừ trường hợp quy định tại điểm e khoản 1 Điều 237 của Luật này" (Điều 319).
Căn cứ các quy định nêu trên, việc khách hàng nợ tiền của người bán, nhưng có ký xác nhận công nợ giữa các bên (mặc dù rất đơn giản) nhưng có thể coi là "thói quen trong hoạt động thương mại" - "hợp đồng thương mại". Bên mua hàng phải có nghĩa vụ thanh toán tiền mua hàng và nhận hàng theo thỏa thuận. Bên mua hàng phải tuân thủ các phương thức thanh toán, thực hiện việc thanh toán theo trình tự, thủ tục đã thỏa thuận và theo quy định của pháp luật. Trường hợp bên mua không thanh toán đúng hạn, bên bán có thể áp dụng khởi kiện tranh chấp thương mại (thời hạn khởi kiện là hai năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm).
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi của mình, anh (chị) nên thiết lập hợp đồng mua bán bằng văn bản, quy đinh chi tiết các điều khoản, trong đó có điều khoản về thời hạn thanh toán, kèm theo đó là chế tài nếu họ không thực hiện đúng theo hợp đồng, nếu có tranh chấp, bản hợp đồng này là căn cứ quan trọng để anh (chị) bảo vệ quyền lợi của mình. Chúng tôi khuyến nghị anh (chị) liên hệ với tổ chức hành nghề luật sư để được tư vấn chính xác nhất.
Trường hợp thứ hai, hộ gia đình không đăng ký kinh doanh.
Pháp luật Việt Nam hiện hành, không bắt buộc người kinh doanh nhỏ lẻ phải đăng ký kinh doanh. Trong trường hợp không đăng ký kinh doanh, hợp đồng mua bán tài sản (một loại hợp đồng dân sự) giữa các bên sẽ điều chỉnh theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.
Chúng tôi trích dẫn một số quy định của Bộ Luật Dân sự năm 2015 có liên quan:
- Khái niệm hợp đồng: "Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự" (Điều 385).
- Trách nhiệm do không thực hiện hoặc không được thực hiện một công việc: "1- Trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện một công việc mà mình phải thực hiện thì bên có quyền có thể yêu cầu bên có nghĩa vụ tiếp tục thực hiện hoặc tự mình thực hiện hoặc giao người khác thực hiện công việc đó và yêu cầu bên có nghĩa vụ thanh toán chi phí hợp lý, bồi thường thiệt hại. 2- Khi bên có nghĩa vụ không được thực hiện một công việc mà lại thực hiện công việc đó thì bên có quyền được quyền yêu cầu bên có nghĩa vụ phải chấm dứt việc thực hiện, khôi phục tình trạng ban đầu và bồi thường thiệt hại" (Điều 358).
- Nghĩa vụ trả tiền trong hợp đồng mua bán tài sản: "1- Bên mua có nghĩa vụ thanh toán tiền theo thời hạn, địa điểm và mức tiền được quy định trong hợp đồng. 2- Trường hợp các bên chỉ có thỏa thuận về thời hạn giao tài sản thì thời hạn thanh toán tiền cũng được xác định tương ứng với thời hạn giao tài sản. Nếu các bên không có thỏa thuận về thời hạn giao tài sản và thời hạn thanh toán tiền thì bên mua phải thanh toán tiền tại thời điểm nhận tài sản. 3- Trường hợp bên mua không thực hiện đúng nghĩa vụ trả tiền thì phải trả lãi trên số tiền chậm trả theo quy định tại Điều 357 của Bộ luật này" (Điều 440).
- Thời hiệu khởi kiện về hợp đồng: "Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm" (Điều 429).
Theo các quy định này, việc mua hàng và ghi nợ vào sổ là căn cứ về việc các bên đã thiết lập với nhau một hợp đồng mua bán tài sản. Trường hợp bên mua không thanh toán đúng hạn, bên bán có thể áp dụng khởi kiện tranh chấp hợp đồng dân sự (thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm).
Khuyến nghị:
- Để có ý kiến tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198, hoặc E-mail: [email protected].
- Nội dung bài tư vấn pháp luật dân sự mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
- Tại thời điểm quý Vị đọc bài viết này, các điều luật chúng tôi viện dẫn có thể đã hết hiệu lực, hoặc đã được sửa đổi, bổ sung; các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.
Bình luận