Mẹ mất, Bố có quyền quyết định di chúc không?

Hỏi: Gia đình tôi có 4 thành viên: bố (còn minh mẫn), mẹ (đã mất), tôi (chưa có gia đình), và chị gái (đã có gia đình riêng từ năm 2001). Mẹ tôi mất năm 2014, chỉ để lại di chúc viết tay có sự đồng ý của bố tôi về quyền thừa kế chia cổ đông, nhưng không di chúc lại quyền thừa kế tài sản đất. Hiện nay gia đình tôi có 2.000 m2 đất do tổ tiên ông cha để lại, và đang mang tên hộ gia đình, chủ hộ là bố tôi.Nay bố tôi định bán 200m2 đất, tôi và bố tôi đồng ý bán, nhưng chị gái tôi lại không đồng ý ký vào hợp đồng mua bán chuyển nhượng đất.Vậy tôi muốn hỏi như sau:Chị tôi không ký vào Hợp đồng mua bán chuyển nhượng thì tôi và bố tôi có quyền bán 200m2 đất đó không? Và nếu bố tôi lập di chúc thừa kế vào lúc này thì quyền thừa kế được phân chia như thế nào?Di chúc viết tay không có dấu xác nhận của UBND xã, về mặt pháp lý thì tôi có được nhận phần cổ đông do bố mẹ tôi đã thống nhất viết di chúc tay cho tôi không? (Thanh Huyền - Hà Nam)

>>> Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Nguyễn Thành Đạt - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

1. Về việc lập di chúc của mẹ bạn khi qua đời

-Di chúc của mẹ bạn để lại là di chúc viết tay và đã có thỏa thuận giữa 2 vợ chồng nhưng lại không có xác nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hơn nữa khi mẹ bạn lập di chúc không hề có người làm chứng. Nên theo quy định tại

Điều 650 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định về di chúc bằng văn bản như sau:

"Di chúc bằng văn bản bao gồm:1. Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng".

Để di chúc bằng văn bản không có người làm chứng hợp pháp thì cần đáp ứng các quy định sau :

Điều 652Bộ luật dân sự năm 2005 quy định về di chúc hợp pháp như sau:

"1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;

b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này".

Do bạn không nói rõ lúc mẹ bạn lập di chúc có minh mẫn , sáng suốt hay có bị ép buộc đe dọa không nên điều kiện thứ nhất để di chúc của mẹ bạn được coi là hợp pháp bạn nên xem xét kỹ.

Như vậy,nếu như di chúc của mẹ bạn hợp pháp thì bạn sẽ nhận được phần di sản theo như di chúc. Tuy nhiên phần diện tích 200m2 đất do di chúc của mẹ bạn không đề cập đến nên sẽ tiến hành chia phần đó theo pháp luật:

Điều 675Bộ luật dân sự năm 2005 quy định về những trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:

"2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế".

Điều 676Bộ luật dân sự năm 2005 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".

Tuy nhiên, phần đất 200m2 này do bố bạn đứng tên vì là chủ hộ nên đây là tài sản chung của 2 bố mẹ bạn. Do vậy trước khi tiến hành chia phần di sản đó cần phải xác định tài sản của mẹ bạn để chia thừa kế (thường là mẹ bạn sẽ có 1/2 diện tích mảnh đất). như vậy, bố bạn = bạn= chị bạn=3/2 mảnh đất 200m2. Chị của bạn, bạn và bố bạn hiện nay đều là chủ sở hữu của mảnh đất này nên nếu bố bạn muốn bán thì cần phải có sự đồng ý củachị bạn và bạn

-Nếu di chúc của mẹ bạn không hợp pháp thì sẽ tiến hành chia thừa kế theo pháp luật theo hàng thừa kế thứ nhất :

Điều676Bộ luật dân sự năm 2005 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".

Trường hợp này vẫn cần phải xác định số tài sản của mẹ bạn trong khối tài sản chung của bố bạn và mẹ bạn để có thể phân chia di sản thừa kế. Trường hợp này sau khi phân chia theo quy định trên bạn vẫn sẽ nhận được phần cổ phần của cue mẹ bạn và bố bạn muốn bán mảnh đất trên thì vẫn phải có sự đồng ý của chị bạn và bạn.

Nếu như bây giờ bố bạn muốn lập di chúc vào lúc này thì tài sản sẽ được phân chia theo nội dung di chúc bố bạn để lại nếu như di chúc hợp pháp theo đúng quy địh của pháp luật. Khi lập di chúc bố bạn nên chú ý tới các điều kiện có hiệu lực của di chúc tương ứng với hình thức của di chúc.

Khuyến nghị:

1. Để có tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198.
2. Nội dung tư vấn pháp luật thừa kế mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
3. Các điều luật chúng tôi viện dẫn trong bài viết có thể đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung. Các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, Chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.