Công ty cầm bằng gốc trong thời gian làm việc đúng hay sai?

Hỏi: Vừa rồi em có đi làm tại một doanh nghiệp tư nhân, sau khi làm việc 3 tuần em đã nghỉ ngang vì cảm thấy không phù hợp. Khi vào làm người phỏng vấn em có nói là thời gian thử việc là 3 tháng và lương 3 triệu 1 tháng, nhưng không có hợp đồng hay giấy tờ về thời gian thử việc này.Công ty có đưa cho em ký 1 tờ biên nhận về việc dữ Bằng gốc của em. Biên nhận có ghi là từ ngày 7/4/2016 em được nhận vào làm nhân viên của công ty và xác nhận đã nhận bằng gốc của em. Trong biên nhận có Lưu ý: Hồ sơ được trả lại khi bên giao hồ sơ nghỉ việc. Nhưng phải đảm bảo đã bàn giao đầy đủ cho người tiếp nhận. Không vi phạm nội quy của DN. Biên nhận đó có đầy đủ chữ ký của cả 2 bên. Bây giờ em xin lấy lại bằng thì bên DN yêu cầu em phải bồi thường mới cho nhận lại vì lý do em vi phạm nội quy của công ty và không bàn giao cho người tiếp nhận trước khi nghỉ việc. Nội quy của công ty: "Điều 10. Khi làm việc tại DN bắt buộc phảinộp các bằng gốc có liên quan. Trường hợp người lao động làm việc tại DN chưa quá thời gian 3 tháng nhưng xin nghỉ việc thì không được hưởng lương còn lại và phải trả lại tiền đào tạo chuyên môn nghiệp vụ 70% tổng thu nhập." Mới làm được 3 tuần nên em chưa nhận đồng lương hay thưởng gì từ công ty và khi vào côngty chỉ có tờ giấy biên nhận, không có bất kỳ giấy tờ nào chứng minh em đang thử việc và lương của em là bao nhiêu. Luật sư cho em hỏi là em nghỉ ngang và vi phạm nội quy của công ty như vậy em có phải bồi thường cho công ty không ạ? Và tổng giá trị bồi thường là bao nhiêu? Đề nghị Luật sư tư vấn. (Hương Giang - Vĩnh Phúc)

Luật gia Nguyễn Thanh Thu - Tổ tư vấn pháp luật doanh nghiệp Công ty Luật TNHH Everest trả lời:

Thứ nhất, căn cứ theo Điều 26 Bộ luật lao động 2012 (BLLĐ) qui định về Thử việc thì: "Người sử dụng lao động và người lao động có thể thoả thuận về việc làm thử, quyền, nghĩa vụ của hai bên trong thời gian thử việc. Nếu có thoả thuận về việc làm thử thì các bên có thể giao kết hợp đồng thử việc" (Khoản 1).

Nội dung của hợp đồng thử việc gồm các nội dung quy định tại các điểm a, b, c, d, đ, g và h khoản 1 Điều 23 của Bộ luật này.

Như vậy, từ qui định trên ta có thể thấy dù là thửviệc thì người lao động và người sử dụng lao động cũng cần làm hợp đồng thử việc. Tuy nhiên, bạn và phía doanh nghiệp lại không lập hợp đồng thử việc, như vậy cả 2 bên đều có sự sai sót. Hơn nữa về vấn đề thời gian thử việc, tạiĐiều 27,28 BLLĐ qui định:

Thời gian thử việc căn cứ vào tính chất và mức độ phức tạp của công việc nhưng chỉ được thử việc 01 lần đối với một công việc và bảo đảm các điều kiện sau đây: "1. Không quá 60 ngày đối với công việc có chức danh nghề cần trình độ chuyên môn, kỹ thuật từ cao đẳng trở lên;2. Không quá 30 ngày đối với công việc có chức danh nghề cần trình độ chuyên môn kỹ thuật trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ.3. Không quá 6 ngày làm việc đối với công việc khác".

Và "Tiền lương của người lao động trong thời gian thử việc do hai bên thoả thuận nhưng ít nhất phải bằng 85% mức lương của công việc đó"

Như vậy, vấn đề thời gian và tiền lương mà doanh nghiệp tư nhận kia và bạn thỏa thuận đã vi phạm về thời gian thử việc vì thời gian thử việc dài nhất đối với công việc có tính chất phức tạp là 60 ngày, không lên đến 3 tháng như doanh nghiệp đưa ra cho bạn. Do đó, vấn đề này doanh nghiệp đã vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, tất cả những thỏa thuận này cần được ghi rõ tronghợp đồng thử việc thế nhưng hợp đồng nàylại không được lập nên. Theo Điều 29 BLLĐ thì:"2. Trong thời gian thử việc, mỗi bên có quyền huỷ bỏ thoả thuận thử việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường nếu việc làm thử không đạt yêu cầu mà hai bên đã thoả thuận". Vì bạn không cung cấp chi tiết về những vấn đề hai bên đã thỏa thuận (chỉ có biên nhận)nên việc nghỉ ngang của bạn trong trường hợp này chúng tôi chưa thể xác định được là bạn đúng hay sai. Nếu hai bên không thỏa thuận gì khác thì việc nghỉ ngang của bạn là không trái pháp luật.

Thứ hai, về việc bạn có vi phạm nội qui doanh nghiệp và có phải bồi thường hay không?

Điều 20 BLLĐ qui địnhNhững hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động, cụ thể như sau:"1. Giữ bản chính giấy tờ tuỳ thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động.2. Yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động".

Như vậy việc giữ Bằng gốc của doanh nghiệp là trái pháp luật.Trong khi đónội dung củanội quylao độngkhông được trái với pháp luật về lao động và quy định khác của pháp luật có liên quan;trước khi ban hành nội quy lao động, người sử dụng lao động phải tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở; nội quy lao động phải được thông báo đến người lao động và những nội dung chính phải được niêm yết ở những nơi cần thiết tại nơi làm việc (Điều 119 BLLĐ). Điều này có nghĩa là nội quy lao động của doanh nghiệp đã vi phạm pháp luật lao động, tuy nhiên do nội quy lao động cần có ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động cũng như thông báo với người lao động do đó bạn nên xem xét và tìm hiểu liệu doanh nghiệp đã sửa đổi nội quy này khi đưa cho bạn khôngvì theo khoản 1Điều 120 của Bộ luật thìNgười sử dụng lao động phải đăng ký nội quy lao động tại cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh. Rõ ràng nếu nội quy đã được đăng ký mà trong nội dung có những qui định trái pháp luật thế này thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ không chấp thuận. Mặt khác, về việcyêu cầu trả lạitiền đào tạo chuyên môn nghiệp vụ 70% tổng thu nhập, vấn đề bồi thường này chỉ đặt ra nếu nội qui lao động là hợp pháp và hai bên có sự thỏa thuận về việc này do bản chết của việc đào tạo nghề là một loại thỏa thuận (hợp đồng) riêng biệt so với hợp đồng lao động và hợp đồng thử việc.

Thứ ba, hiện doanh nghiệp này đang giữ bằng gốc của bạn. Do điều này là bất hợp pháp nên bạn có thể đến làm việc trực tiếpyêu cầu phía công ty trả lại cho mình. Nếu doanh nghiệp vẫn không gửi lại Giấy tờ gốc cho bạn thì bạn có thể yêu cầu Hòa giải viên lao động giải quyết theo qui định tại Điều 201 BLLĐ.

Khuyến nghị:

1. Để có ý kiến tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198, hoặc E-mail: [email protected].
2. Nội dung bài tư vấn pháp luật doanh nghiệp mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
3. Tại thời điểm quý vị đọc bài viết này, các điều luật chúng tôi viện dẫn có thể đã hết hiệu lực, hoặc đã được sửa đổi, bổ sung; các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.