Xác định và phân chia di sản thừa kế

Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 633 Bộ Luật Dân sự 2005(BLDS) thì: "Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết”.

Việc xác định thời điểm mở thừa kế có ý nghĩa quan trọng trong thực tiễn. Thời điểm mở thừa kế là căn cứ để xác định được tài sản, quyền tài sản và nghĩa vụ tài sản của người để lại di sản gồm những gì, giá trị là bao nhiêu, nhằm giải quyết chính xác việc phân chia di sản sau này cho người thừa kế, tránh tình trạng tài sản có thể bị người khác phân tán hoặc chiếm đoạt. Như vậy, thời điểm mở thừa kế trong trường hợp bạn được tính từ thời điểm mẹ bạn mất.

Vì thời điểm mẹ bạn mất năm 2000 và cho đến tận năm 2011 gia đình bạn vẫn chưa phân chia di sản thừa kế nên vấn đề của bạn không chỉ liên quan đến việc chia di sản và thời điểm mở thừa kế mà nó còn liên quan đến thời hiệu khởi kiện chia thừa kế.

Thời hiệu là thời hạn do pháp luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì chủ thể được hưởng quyền dân sự, được miễn trừ nghĩa vụ dân sự hoặcmất quyền khởi kiệnvụ án dân sự, quyền yêu cầu giải quyết việc dân sự (Điều 154 Bộ luật Dân sự).

Ðiều 645Bộ luật Dân sự quy định về thời hiệu khởi kiện về thừa kế như sau: “Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là ba năm, kể từ thời điểm mở thừa kế”.

Trường hợp gia đình bạn, có thể thấy việc chia tài sản thừa kế đối với tài sản của mẹ bạn đã hết thời hiệu khởi kiện do mẹ bạn mất từ năm 2000 (đã quá 10 năm). Khi đó, áp dụng theo hướng dẫn của Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP ngày 10/8/2004 tài sản của mẹ bạn sẽ chuyển thành tài sản chung của các đồng thừa kế (bao gồm bà ngoại bạn và các con của mẹ bạn - Điều 676 BLDS). Trong trường hợp này, nếu các bạn gửi đơn ra tòa về việc yêu cầu tòa án giải quyết chia tài sản chung cho các đồng thừa kế thì tòa án sẽ áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết.

Vì ba bạn mất năm 2011 và không có di chúc nên nếu chia tài sản của ba bạn theo pháp luật, tài sản được chia cụ thể như sau:

Căn nhà là tài sản chung của ba mẹ bạn nên khi mẹ bạn mất tài sản mẹ bạn bao gồm cả ½ giá trị căn nhà, ½ giá trị còn lại là của ba bạn. Ba bạn mất thì tài sản của ba bạn bao gồm cả ½ giá trị căn nhà được chia đều cho những người được thừa kế theo pháp luật.

Khoản 1, Điều 676 BLDS quy định về người thừa kế như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.”

Như vậy, tài sản của ba bạn sẽ được chia đều cho những người được hưởng thừa kế di sản của ba bạn bao gồm bà nội (mẹ bố bạn) và các bạn (con của bố bạn).

Khuyến nghị: