Trường hợp người chết không để lại di chúc, di sản thừa kế được chia theo pháp luật, hàng thừa kế được xá định theo Điều 676 Bộ luật Dân sự năm 2005
Hỏi: Mảnh đất hiện tại cháu đang ở có diện tích 1240 m2. Đất thuộc sở hữu của 2 cụ ông và cụ bà cháu. 2 cụ có 3 người con, 2 trai 1 gái. 1 người con trai tức ông bác cháu đã bỏ vào miền nam sống từ lâu. 1 là ông nội cháu, và người con gái tức bà bác cháu lấy chồng làng bên.Ông nội cháu chết cùng ngày với cụ bà đã từ lâu cháu ko biết chết năm nào. Nhiều năm sau đó thì cụ ông mất, sau đó thì bố cháu cũng mất năm 1997, hiện cháu đang ở cùng mẹ cháu trên mảnh đất này. Năm 2005 cô cháu cùng chồng con chuyển từ thái nguyên về ở trên mảnh đất nhà cháu,lúc đầu xin 150 m2 đất để ở, và từ đó bà nội cháu chuyển sang sống cùng cô cháu(tức con gái bà). Nay cháu mới biết bà nội cháu đã âm thầm tách khẩu riêng 1 mình bà và âm thầm làm sổ đỏ tên bà vào năm 2006 đến năm 2010 bà âm thầm chia cho cô 470m2 đất. Nay cháu mới biết và cháu có kể cho bà bác cháu(tức con gái của cụ) biết chuyện. Và bà bác cháu muốn kiện bà nội cháu và cô cháu âm thầm chiếm tài sản mà bà bác đãng nhẽ đượchưởng thì có được không? Bà nội cháu làm thế là sai hay đúng? Liệu có kiện được không ạ?Nếu không kiện sau này bà cháu mất thì phần đất còn lại đang đứng tên bà cháu sẽ thuộc về ai? Liệu mẹ con cháu có phải ra đường ở không? (Thúy Hằng - Hải Dương)
Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:
-Thứ nhất, theo như thông tin bạn đưa ra thì tài sản là nguồn gốc từ cụ ông và cụ bà, thời điểm mất không có di chúc. Nên theo quy định của pháp luật dân sựthì 3 người con của cụ trong đó có ông bạn, bác bạn và một người trong nam sẽ là người thừa kế theo pháp luật đối với phần di sản thừa kế đó. Tuy nhiên, do cụ bà và ông nội bạn mất cùng thời điểm nên bố bạn được xác định là người thừa kế thế vị đối với phần di sản mà ông bạn được hưởng từ phần di sản mà cụ mất không để lại di chúc. Cụ thể, phần di sản cụ bà để lại sẽ là 1/2 di sản tức 620m2 đất trong tổng1240m2 đất sẽ được chia theo pháp luật. Trong đó, cụ ông và 2 người con cùng với bạn sẽ được chia hưởng những phần bằng nhau:
Điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005 quy đinh:
"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".
- "Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống. (Điều 677)
+Đối với 620m2 đất còn lại của cụ ông và phần di sản được hưởng từ cụ bà, sau khi mất thì sẽ lạiđược chia theo pháp luật cho 2 người con là bà bác và người đang sinh sống trong nam, bố bạn( nhận thế vị thay cho ông bạn). Năm 1997, bố bạn lại mất nên toàn bộ phần di sản sẽ được chia cho mẹ con bạn hưởng thừa kế.
Nên việc bà bạn tự mìnhlàm thủ tụcchia cho ngườicô 470m2 đất vào năm 2010trong khối di sản thừa kế trên mà không có sự đồng ý của những người kháclà không có căn cứ. Do vậy, bạn hoàn toàn có quyền làm đơn khởi kiện yêu cầu tuyên giao dịch giữa bà với cô là vô hiệu. Tuy nhiên, do bạn không xác định được thời điểm những người có di sản thừa kế mất nên không thể xác định được có còn thời hiệu khởi kiện hay không. Trường hợp, qua 10 năm từ thời điểm mở thừa kế mới làm đơn thì sẽ không được thụ lý giải quyết vì hết thời hiệu khởi kiện.
-Thứ hai, đối việc mẹ con bạn đã sử dụng ổn định tài sản đó từ trước đến nay là không có tranh chấp. Đồng thời bạn và mẹ bạn cũng là người được quyền thừa kế hợp pháp nên đương nhiên vẫn có quyền đối với số tài sản còn lại mà bà chưa chuyển nhượng cho người cô. Nên trong trường hợp này để đảm bảo quyền lợi thì mẹ bạn có thể làm đơn xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên để đảm bảo quyền lợi tốt nhất. Đối với phần tài sản của bà sở hữu đứng tên, trường hợp ngoài ý muốn mất đi mà không có di chúc thì đương nhiên bạn vẫn có quyền hưởng di sản thừa kế thế vị cho phần di sản mà đáng ra bố bạn được hưởng nhưng đã mất trước đó.
Khuyến nghị:
- Để có tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198.
- Nội dung tư vấn pháp luật thừa kế mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
- Các điều luật chúng tôi viện dẫn trong bài viết có thể đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung. Các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, Chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.
Bình luận