Mẹ đã có chồng và con riêng, mẹ mất di sản thừa kế chia thế nào?

Hỏi: Gia đình tôi có 04 người gồm ba mẹ, tôi và em gái. Khoảng 09 năm trước, ba mẹ tôi đã ly hôn. Tài sản lúc ấy chỉ có 01 căn nhà. Ba mẹ đã thỏa thuận để lại căn nhà cho 03 mẹ con tôi ở. Sau khi 02 chị em tôi đủ 18 tuổi sẽ được sở hữu. Nay tôi đã 23 tuổi. Mẹ của tôi sau khi ly hôn đã làm việc, tích góp có thêm một số tài sản, gồm: đất đai, xe cộ và sổ tiết kiệm trong ngân hàng. Hai năm trước, mẹ lấy chồng mới. Hiện ông ấy đang sống cùng mẹ và tôi trong căn nhà của gia đình tôi. Trong thời gian sống cùng, mẹ tiếp tục có thêm một số tài sản do bà đứng tên.

Đề nghị Luật sư tư vấn, nếu mẹ tôi không may mất đi thì tài sản sẽ phân chia như thế nào, dượng và chị em tôi hưởng quyền lợi thế nào? (Nguyễn Thị Thùy - Thanh Hóa)

>>> Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Hoàng Văn Việt - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế của Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Thứ nhất, về căn nhà mà gia đình anh (chị) đang sống: Theo như thông tin mà anh (chị) cung cấp thì căn nhà được bố mẹ anh (chị) thỏa thuận để lại cho chị em anh (chị) sở hữu sau khi bố mẹ anh (chị) ly hôn. Nếu thỏa thuận này được lập thành văn bản trong lúc giải quyết lý hôn và hợp pháp thì anh (chị) và em gái anh (chị) sẽ là chủ sở hữu của căn nhà này khi điều kiện đến là anh (chị) và em gái anh (chị) đủ 18 thì anh (chị) có thể yêu cầu mẹ anh (chị) là người chủ sở hữu hiện tại sang tên căn nhà cho anh (chị) và em gái anh (chị) đứng tên.

Thứ hai, về tài sản thuộc sở hữu của mẹ anh (chị): Theo như thông tin anh (chị) cung cấp thì hiện tại mẹ anh (chị) đã lấy chồng mới như vậy tài sản của mẹ anh (chị) cần xác định thời điểm hình thành trước và trong thời kỳ hôn nhân. Với tài sản được hình thành trước khi mẹ anh (chị) kết hôn với người chồng mới thuộc tài sản riêng của mẹ anh (chị). Với tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân với người chồng sau mà không có căn cứ chứng minh đây là tài sản riêng của mẹ anh (chị) thì nó sẽ được xác định là tài sản chung của mẹ anh (chị) và người chồng mới của mẹ anh (chị). Còn nếu tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân mà có căn cứ chứng minh đây là tài sản riêng của mẹ anh (chị) thì nó sẽ được xác định là tài sản riêng của mẹ anh (chị).

Thứ ba, phân chia tài sản nếu không may mẹ anh (chị) qua đời: Có thể xảy ra hai trường hợp: Thứ nhất, mẹ anh (chị) có để lại đi chúc và di chúc này hợp pháp thì việc phân chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc của mẹ anh (chị); Thứ hai, mẹ anh (chị) có để lại di chúc nhưng di chúc không hợp pháp hoặc không có di chúc thì lúc này tài sản của mẹ anh (chị) để lại sẽ được chia theo quy định của pháp luật theo quy định tại Điều 674 Bộ luật Dân sự năm 2005: “Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định”. Và theo quy định tại Điều 676 Bộ luật Dân sự năm 2005 về người thừa kế theo pháp luật: “Điều 676. Người thừa kế theo pháp luật: 1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết; b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại. 2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. 3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”.

Theo quy định này thì nếu mẹ anh (chị) không may qua đời và mẹ anh (chị) không còn bố, mẹ và không có con chung với người chồng sau thì hàng thừa kế thứ nhất sẽ được xác định là chồng mới của mẹ anh (chị), anh (chị) và em gái anh (chị) là 3 người thừa kế và sẽ được chia đều. Lúc này tài sản để chia thừa kế sẽ là tài sản riêng của mẹ anh (chị) bao gồm những tài sản được hình thành trước thời kỳ hôn nhân với người chồng sau và tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân mà có căn cứ chứng minh nó là tài sản riêng của mẹ anh (chị). Số tài sản này sẽ được chia đều cho 3 người thừa kế là anh (chị), em gái anh (chị) và người chồng mới. Với tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân được xác định là tài sản chung của mẹ anh (chị) và người chồng mới sẽ được chia đôi cho người chồng mới một nửa còn một nửa thuộc tài sản của mẹ anh (chị) và số tài sản này sẽ được chia đều tiếp cho 3 người thừa kế.

Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành, nếu không may mẹ anh (chị) qua đời thì tài sản riêng của mẹ anh (chị) sẽ được chia đều cho anh (chị), em gái anh (chị) và người chồng mới. Anh (chị), em gái anh (chị) và người chồng mới sẽ có quyền lợi như nhau với số tài sản thuộc tài sản thừa kế của mẹ anh (chị) để lại.