Trường hợp người chết không để lại di chúc, di sản thừa kế được chia theo pháp luật, hàng thừa kế được xác định theo Điều 676 Bộ luật Dân sự năm 2005
Hỏi: Gia đình tôi có 4 chị em, tôi có 3 chị gái và tôi là con trai út. Khi còn sống, bố tôi đã cắt riêng 3 mảnh đất cho mỗi chị một mảnh và cũng đã làm sổ đỏ cho mỗi người rồi. Riêng tôi thì chưa được cho đất vì là con trai út trong nhà, sau này sẽ lo các công việc của tổ tiên. Khi bố tôi mất, không để lại di chúc gì cả. Mẹ tôi nói bà quản lý toàn bộ tài sản trong nhà, và sẽ cho lại tôi toàn bộ khi bà qua đời. Bây giờ tôi muốn đòi phần đất bằng với các chị tôi đã được bố tôi cho thì có được không? Nếu bây giờ mà chia di sản thừa kế của bố tôi thì có phải tôi sẽ được hưởng toàn bộ khối di sản của bố tôi không? Các chị tôi đều đã được chia đất rồi thì sẽ không được hưởng tài sản gì nữa đúng không? (Nguyễn Quyên - Hải Dương)
Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:
Thứ nhất, bạn có thể đòi phần đất bằng với các chị của bạn không?
Theo thông tin của bạn, 3 chị gái của bạn được bố bạn cho đất khi còn sống, đó được hiểu là 3 hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất giữa bố bạn với 3 chị gái bạn. Đồng thời 3 hợp đồng này đã phát sinh hiệu lực, quyền sử dụng đất đã được sang tên từ bố bạn cho 3 chị gái của bạn. Bố của bạn không cho bạn quyền sử dụng đất thì đương nhiên bạn sẽ không có quyền sử dụng hợp pháp với bất kỳ diện tích đất nào.
Đến khi bố bạn qua đời, ông chưa cho bạn đất, đồng thời cũng không để lại di chúc cho bạn hưởng quyền sử dụng đất thì đồng nghĩa với việc bạn sẽ không đương nhiên có được quyền sử dụng đất là di sản thừa kế của bố bạn.
Bạn không thể đòi phần đất bằng với các chị bạn được, bởi việc bố bạn cho các chị gái bạn đất được thực hiện khi ông còn sống, theo ý chí của ông. Nay ông đã qua đời, không có di chúc, thì không thể thực hiện theo ý chí của ông được nữa. Lúc này đã phát sinh quan hệ pháp luật về thừa kế theo pháp luật, và phải tuân thủ quy định của Bộ luật Dân sự 2005 về thừa kế theo pháp luật mà không thể là quan hệ pháp luật về tặng cho bất động sản.
Thứ hai, về vấn đề phân chia di sản thừa kế của bố bạn.
Như bạn đã cung cấp, bố bạn qua đời không có di chúc, nên phải áp dụng quy định của pháp luật về thừa kế theo pháp luật.
"Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định".
Điều 675 BLDS quy định về những trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:
"1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây:a) Không có di chúc"
Điều 676 BLDS quy định về những người thừa kế theo pháp luật bao gồm:
"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".
Như vậy, khi xác định thừa kế pháp luật thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao giờ cũng là những người đầu tiên được hưởng di sản thừa kế, và những người này được hưởng phần di sản bằng nhau.
Hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn tạm thời xác định được gồm có: 4 chị em bạn và mẹ bạn là 5 người. 5 người này sẽ được hưởng một phần bằng nhau trong khối di sản của bố bạn. Do đó, bạn không thể nào đưa ra yêu cầu chỉ bạn được hưởng toàn bộ khối di sản của bố bạn, còn 3 chị gái của bạn đã được cho đất rồi thì không được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật nữa. Bạn chỉ được hưởng toàn bộ khối di sản của bố bạn khi mẹ bạn và 3 người chị gái từ chối nhận di sản thừa kế.
Mặt khác, khi phân chia di sản thừa kế của bố bạn thì phải xác định được khối di sản của bố bạn, bao gồm tài sản riêng hợp pháp và phần tài sản chung trong sở hữu chung vợ chồng và sở hữu chung với các đồng chủ sở hữu khác.
Mẹ bạn có nói rằng, sẽ để lại toàn bộ tài sản cho bạn khi bà qua đời, thì đồng nghĩa với việc bà phải để lại di chúc cho riêng bạn toàn bộ khối di sản của bà. Thì khi mẹ bạn qua đời, bạn mới được pháp luật thừa nhận là người duy nhất được hưởng toàn bộ khối di sản mẹ bạn để lại theo di nguyện của bà.
Khuyến nghị:
- Để có tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198.
- Nội dung tư vấn pháp luật thừa kế mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
- Các điều luật chúng tôi viện dẫn trong bài viết có thể đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung. Các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, Chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.
Bình luận