Quá trình thực hiện tội phạm (lỗi cố ý) có ba giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị phạm tội, giai đoạn phạm tội chưa đạt và giai đoạn tội phạm đã hoàn thành.
Các giai đoạn thực hiện tội phạm là các bước của quá trình thực hiện tội phạm cố ý được phân biệt với nhau bởi các dấu hiệu, biển hiệu nhằm đánh giá sự diễn biến mức độ thực hiện ý định phạm tội, làm cơ sở cho việc xác định phạm vi và mức độ trách nhiệm hình sự và hình phạt.
Các giai đoạn phạm tội chỉ diễn ra trong các tội được thực hiện bằng lỗi cố ý trực tiếp. Đối với tội vô ý, người phạm tội không có ý định phạm tội, không mong muốn hậu quả xảy ra cho nên tội vô ý chỉ có thể là những tội đã hoàn thành, không có giai đoạn chuẩn bị phạm tội hay phạm tội chưa đạt.
Quá trình thực hiện tội phạm có ba giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị phạm tội, giai đoạn phạm tội chưa đạt và giai đoạn tội phạm đã hoàn thành.
Thứ nhất, hành vi chuẩn bị liên quan trực tiếp đến quá trình thực hiện tội phạm, chuẩn bị càng đầy đủ, tỉ mỉ thì hậu quả gây ra lại càng lớn;
Thứ hai, ý định phạm tội đã được biểu hiện ra bên ngoài. Do đó, có căn cứ để xác định rằng chuẩn bị phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì mới truy cứu trách nhiệm hình sự.
Người phạm tội bắt đầu thực hiện tội phạm: (i) Người này có thể bắt đầu thực hiện những hành vi khách quan được cấu thành tội phạm miêu tả; hoặc (ii) Người phạm tội thực hiện những hành vi đi liền trước hành vi khách quan.
Người phạm tội thực hiện những hành vi đi liền trước hành vi khách quan: (i) Người thực hiện tội phạm chưa làm thỏa mãn, chưa thực hiện hết các dấu hiệu được mô tả trong cấu thành tội phạm; (ii) Người phạm tội đã thực hiện hành vi khách quan nhưng hậu quả chưa xảy ra (đối với cấu thành tội phạm vật chất); (iii) Người phạm tội đã có hành vi khách quan, có hậu quả đã xảy ra, nhưng không có mối quan hệ nhân quả giưa hành vi khách quan và hậu quả;
Nguyên nhân phạm tội chưa đạt là nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn của người phạm tội: Nguyên nhân có thể xảy ra từ: (i) Công cụ, phương tiện; (ii) Nạn nhân chống cự; (iii) Các yếu tố khách quan khác…
Phân loại phạm tội chưa đạt: Căn cứ vào tâm lý người phạm tội đối với việc phạm tội chưa đạt: (chưa đạt ở đây là chưa đạt về hậu quả xảy ra, còn chưa hoàn thành là chưa hoàn thành về hành vi khách quan: (i) Chưa đạt chưa hoàn thành; (ii) Chưa đạt đã hoàn thành: mọi trường hợp phạm tội chưa đạt đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Quá trình thực hiện tội phạm có ba giai đoạn: giai đoạn chuẩn bị phạm tội, giai đoạn phạm tội chưa đạt và giai đoạn tội phạm đã hoàn thành.
- Chuẩn bị phạm tội:
Là giai đoạn người phạm tội tiến hành tìm kiếm công cụ phạm tội; sửa soạn công cụ, phương tiện phạm tội hoặc chuển bị những điều kiện thuận lợi cho tội phạm quan sát địa điểm, điều kiện liên quan xung quanh hoàn cảnh của nạn nhân. Tại giai đoạn này, chưa có thiệt hại xảy ra cho khách thể, chưa tác động tới đối tượng tác động của tội phạm, nhưng vẫn bị truy tố vì:Thứ nhất, hành vi chuẩn bị liên quan trực tiếp đến quá trình thực hiện tội phạm, chuẩn bị càng đầy đủ, tỉ mỉ thì hậu quả gây ra lại càng lớn;
Thứ hai, ý định phạm tội đã được biểu hiện ra bên ngoài. Do đó, có căn cứ để xác định rằng chuẩn bị phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì mới truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Phạm tội chưa đạt:
Là giai đoạn mà người phạm tội có thực hiện hành vi phạm tội, những không thực hiện được đến cùng do những cản trở khách quan. Thể hiện qua:Người phạm tội bắt đầu thực hiện tội phạm: (i) Người này có thể bắt đầu thực hiện những hành vi khách quan được cấu thành tội phạm miêu tả; hoặc (ii) Người phạm tội thực hiện những hành vi đi liền trước hành vi khách quan.
Người phạm tội thực hiện những hành vi đi liền trước hành vi khách quan: (i) Người thực hiện tội phạm chưa làm thỏa mãn, chưa thực hiện hết các dấu hiệu được mô tả trong cấu thành tội phạm; (ii) Người phạm tội đã thực hiện hành vi khách quan nhưng hậu quả chưa xảy ra (đối với cấu thành tội phạm vật chất); (iii) Người phạm tội đã có hành vi khách quan, có hậu quả đã xảy ra, nhưng không có mối quan hệ nhân quả giưa hành vi khách quan và hậu quả;
Nguyên nhân phạm tội chưa đạt là nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn của người phạm tội: Nguyên nhân có thể xảy ra từ: (i) Công cụ, phương tiện; (ii) Nạn nhân chống cự; (iii) Các yếu tố khách quan khác…
Phân loại phạm tội chưa đạt: Căn cứ vào tâm lý người phạm tội đối với việc phạm tội chưa đạt: (chưa đạt ở đây là chưa đạt về hậu quả xảy ra, còn chưa hoàn thành là chưa hoàn thành về hành vi khách quan: (i) Chưa đạt chưa hoàn thành; (ii) Chưa đạt đã hoàn thành: mọi trường hợp phạm tội chưa đạt đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Tội phạm hoàn thành:
Là trường hợp hành vi phạm tội làm thỏa mãn tất cả các dấu hiệu được nêu trong cấu thành tội phạm. Lưu ý: Trường hợp, tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội. Người phạm tội dừng hành vi phạm tội do ý chí chủ quan của họ và dứt khoát từ bỏ ý định phạm tội thì được nhà nước miễn trách nhiệm hình sự về tội phạm định thực hiện. Việc chấm dứt phải ở giai đoạn chuẩn bị phạm tội hoặc phạm tội chưa đạt.Luật sư Nguyễn Bích Phượng - Phòng tranh tụng của Công ty Luật TNHH Everest, Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198, tổng hợp
Xem thêm:
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
- Bài viết trong lĩnh vực hình sự (nêu trên) được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: [email protected].
Bình luận