Nghĩa vụ quân sự là nghĩa vụ vẻ vang của công dân phục vụ trong Quân đội nhân dân. Công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự, không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng,... phải thực hiện nghĩa vụ quân sự theo quy định của pháp luật.
Luật nghĩa vụ quân sự 2015 đã được ban hành và có hiệu lực quy định về nghĩa vụ quân sự, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân và chế độ, chính sách trong việc thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Luật sư tư vấn pháp luật - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198
Theo quy định của Luật nghĩa vụ quân sự, một số điểm mà người dân cần biết và lưu ý như sau:
Điều kiện về độ tuổi tham gia nghĩa vụ quân sự:
Độ tuổi đăng ký nghĩa vụ quân sự:
Đối với công dân nam, độ tuổi đăng ký nghĩa vụ quân sự là từ đủ 17 tuổi trở lên. Đối với công dân nữ có ngành, nghề chuyên môn phù hợp với yêu cầu của Quân đội nhân dân thì độ tuổi đăng ký nghĩa vụ quân sự là đủ 18 tuổi trở lên.
Độ tuổi gọi nhập ngũ:
Theo quy định tại Điều 30 Luật nghĩa vụ quân sự 2015 thì độ tuổi gọi nhập ngũ theo quy định của pháp luật là từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi. Đối với trường hợp công dân được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì độ tuổi gọi nhập ngũ đến hết năm 27 tuổi.
Tiêu chuẩn tham gia nghĩa vụ quân sự:
Theo quy định tại Điều 31 Luật nghĩa vụ quân sự 2015, ngoài đáp ứng các điều kiện về độ tuổi, công dân được gọi nhập ngũ phải đáp ứng các tiêu chuẩn sau:
- Có lý lịch rõ ràng;
- Chấp hành nghiêm đường lõi, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;
- Có đủ sức khỏe để phục vụ tại ngũ;
- Có trình độ văn hóa phù hợp.
Trong đó, tiêu chuẩn về sức khỏe và trình độ văn hóa được quy định tại khoản 3 ĐIều 4 Thông tư 148/2018/TT-BQP (có hiệu lực kể từ ngày 20/11/2018) như sau:
Tiêu chuẩn sức khỏe:
- Tuyển chọn những công dân có sức khỏe loại 1, 2, 3 theo quy định tại Thông tư liên tịch số 16/2016/TTLT-BYT-BQP ngày 30 tháng 6 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định việc khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Đối với các cơ quan, đơn vị, vị trí trọng yếu cơ mật trong quân đội, vị trí đặc biệt,…, việc thực hiện tuyển chọn phải bảo đảm tiêu chuẩn riêng theo quy định của Bộ Quốc phòng.
- Không gọi nhập ngũ vào Quân đội những công dân có sức khỏe loại 3 tật khúc xạ về mắt (cận thị 1,5 diop trở lên, viễn thị các mức độ); nghiện ma túy, nhiễm HlV, AIDS.
Tiêu chuẩn văn hóa:
- Tuyển chọn và gọi nhập ngũ những công dân có trình độ văn hóa lớp 8 trở lên, lấy từ cao xuống thấp. Những địa phương có khó khăn không đảm bảo đủ chỉ tiêu giao quân thì báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định được tuyển chọn số công dân có trình độ văn hóa lớp 7.
- Các xã thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật; đồng bào dân tộc thiểu số dưới 10.000 người thì được tuyển không quá 25% công dân có trình độ văn hóa cấp tiểu học, còn lại là trung học cơ sở trở lên.
Các trường hợp được miễn, hoãn nghĩa vụ quân sự
Theo quy định tại Điều 41 Luật nghĩa vụ quân sự 2015, các trường hợp tạm hoãn gọi nhập ngũ và miễn gọi nhập ngũ được quy định như sau:
Tạm hoãn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây: (a) Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe; (b) Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động; trong gia đình bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận; (c) Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%; (d) Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ; hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân; (đ) Người thuộc diện di dân, giãn dân trong 03 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định; (e) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật; (g) Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.
Miễn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây: (a) Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một; (b) Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ; (c) Một con của thương binh hạng hai; một con của bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; một con của người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81 % trở lên; (d) Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, Công an nhân dân; (đ) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên.
Xử phạt đối với hành vi vi phạm luật nghĩa vụ quân sự
Xử phạt hành chính trong trường hợp vi phạm luật nghĩa vụ quân sự:
Việc xử phạt hành chính trong trường hợp vi phạm Luật nghĩa vụ quân sự được quy định tại Nghị định 120/2013/NĐ-CP như sau:
Trường hợp vi phạm các quy định về đăng ký nghĩa vụ quân sự: Phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 200.000 đồng đến 600.000 đồng và bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là: Buộc đăng ký nghĩa vụ quân sự, đăng ký bổ sung, đăng ký di chuyển, đăng ký vào ngạch dự bị.
Trường hợp vi phạm các quy định sơ tuyển thực hiện nghĩa vụ quân sự: Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung sơ tuyển ghi trong giấy gọi sơ tuyển thực hiện nghĩa vụ quân sự mà không có lý do chính đáng. Biện pháp khắc phục hậu quả trong trường hợp này là: Buộc thực hiện sơ tuyển nghĩa vụ quân sự theo kế hoạch của Hội đồng nghĩa vụ quân sự.
Trường hợp vi phạm quy định về kiểm tra, khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự: Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau: (a) Người khám sức khỏe gian dối làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của mình nhằm trốn tránh nghĩa vụ quân sự; (b) Đưa tiền hoặc các lợi ích vật chất khác cho cán bộ, nhân viên y tế để làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của người khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự; (c) Cán bộ, nhân viên y tế cố ý làm sai lệch các yếu tố về sức khỏe của người khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Trường hợp vi phạm quy định về nhập ngũ: Phạt tiền từ 1.500.000 đồng đến 2.500.000 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung ghi trong lệnh gọi nhập ngũ mà không có lý do chính đáng. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc chấp hành lệnh gọi nhập ngũ.
Xử lý hình sự đối với tội "Trốn tránh nghĩa vụ quân sự":
Tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự được quy định tại Bộ luật hình sự 2015 như sau:
“1. Người nào không chấp hành đúng quy định của pháp luật về đăng ký nghĩa vụ quân sự, không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, lệnh gọi tập trung huấn luyện, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. - 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm: (a) Tự gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của mình; (b) Phạm tội trong thời chiến; (c) Lôi kéo người khác phạm tội.” (Điều 332).
Luật gia Nguyễn Sỹ Việt - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn 24/7: 1900 6198
Những sai phạm trong quá trình thực hiện đăng ký nghĩa vụ quân sự trên thực tế
Hiện nay, việc một số thanh niên không chấp hành tham gia
nghĩa vụ quân sự có chiều hướng gia tăng. Theo số liệu thống kê tại huyện Hoài
Nhơn, tỉnh Bình Định, trường hợp không chấp hành lệnh khám sức khoẻ gia tăng đột
biến, từ 128 trường hợp (năm 2018) lên 379 trường hợp (năm 2019), có trường hợp
tái phạm đến 03 lần; năm 2018, có 03 xã lập hồ sơ, báo cáo kiến nghị xử lý hình
sự đối với 11 trường hợp vi phạm có tính chất tái phạm, trong đó có 06 trường hợp
vi phạm do không chấp hành lệnh khám sức khỏe. (Nguồn: kiemsat.vn). Số liệu này không chỉ phản ánh ở một địa phương cá biệt,
mà trên các địa phương cả nước, tình trạng trốn tránh nghĩa vụ quân sự cũng
không phải hiếm gặp. Việc phổ biến kiến thức pháp luật, khiến cho người dân hiểu
quyền lợi và nghĩa vụ của họ, hậu quả của việc trốn tránh nghĩa vụ quân sự là rất
cần thiết trong tình hình xã hội hiện nay.
Ngoài ra, khi đọc các trang báo, ta có thể thấy việc các cán bộ bị bắt vì nhận hối lộ chạy nghĩa vụ quân sự cũng không phải hiếm gặp. Xét thấy các cơ quan nhà nước, người dân cần hiểu rõ những quy định của pháp luật, thực hiện đúng nghĩa vụ của mình đối với nhà nước, đối với nhân dân. Người dân cần tố cáo những sai phạm nếu phát hiện trường hợp nhận hối lộ, đảm bảo sự công bằng, minh bạch trong việc khám, xét nghĩa vụ quân sự - nghĩa vụ vẻ vang của công dân.
Luật gia Nguyễn Sỹ Việt - Công ty Luật TNHH Everest.
Bình luận